Vrije Technologie Onderwijs voor MBO/HBO

Begin 2009 meldt de vrije technologie gemeenschap aan de staatssecretaris van Economische Zaken enige bezorgdheid over concrete plannen van het programma Nederland Open in Verbinding. Op 23 april 2009 vindt een bijeenkomst plaats met de staatssecretaris Heemskerk om diverse plannen voor het voetlicht te krijgen, waaronder het plan ‘Vrije Technologie Onderwijs’ (VTO). De staatssecretaris staat positief tegenover het VTO plan zonder daar concrete toezeggingen over te doen.

Op initiatief van het Free Knowledge Institute, ECABO en ROC Mondriaan volgt direct daarop, op 24 april 2009, een bijeenkomst om het gebruik van vrije technologie (Vrije Software / Open Source / Open Standaarden) in het MBO en HBO te stimuleren. De bijeenkomst is bedoeld om na te gaan of het conceptplan VTO een bijdrage is om het gebruik van vrije technologie in het onderwijs te organiseren. Ruim 20 personen van enkele sleutelorganisaties voor het MBO en HBO, overheid en bedrijfsleven zijn aanwezig. Aan de hand van de opmerkingen van de participanten zullen de initiatiefnemers het projectplan verder verfijnen. Als het vervolgens is geaccordeerd, zullen ook de ministeries van Economische Zaken en Onderwijs worden benaderd om deze aanpak te ondersteunen.

 

Vrije Technologie Onderwijs voor MBO/HBO

De factoren die nu een belemmering vormen voor de adoptie van vrije software in het onderwijs zijn voornamelijk een gebrek aan awareness, en gebrek aan kennis op het gebied van ICT en vrije informatie technologie in het bijzonder. Een groep experts onder leiding van Manuel Castells heeft deze factoren al in 2004 geconstateerd.

Het VTO plan poogt een integraal antwoord te leveren op bovenstaande probleemanalyse. Het Vrije Technologie Onderwijs is speciaal bedoeld voor het MBO en HBO onderwijs in Nederland, met een samenhangende aanpak voor certificering, lesmateriaal, deskundigheidsbevordering en verdere ondersteuning. Het plan richt zich op het reguliere MBO en HBO onderwijs in Nederland, met als specifieke doelgroepen ICT docenten, ICT coordinatoren en ICT beheerders.

Binnen deze achtergrond is een groep organisaties bijeengekomen om een oplossing te bewerkstelligen om de doelstellingen te realiseren:

1. Het bieden van een certificeringsstelsel dat zich richt op leveranciersonafhankelijke ICT concepten en oplossingen voor ontwerp en beheer;
2. Het ontwikkelen van open lesmateriaal dat aansluit op de bestaande competentieprofielen en het certificeringsraamwerk;
3. Het bevorderen van deskundigheid van zowel ICT docenten als ICT coordinatoren en systeembeheerders binnen MBO en HBO instellingen;
4. Het faciliteren van een community van ICT docenten, ICT coordinatoren en systeembeheerders binnen MBO en HBO instellingen.

De aanpak bestaat uit vier te ontwikkelen kernactiviteiten:

1. Raamwerk voor Vrije Technologie Certificering

Het raamwerk voor Vrije Technologie Certificering zal de verschillende belangen uit de samenleving in acht nemen om ervoor te zorgen dat het civiele belang geborgd is. Binnen het MBO wordt al een aantal jaren gewerkt aan een blauwdruk. Het raamwerk poogt een toonaangevend certificeringsstelsel te bieden dat zich richt op leveranciersonafhankelijke ICT concepten en oplossingen voor ontwerp en beheer. Het doel is generieke certificering te definieren, waarin bestaande certificeringen van Novell, SUN, LPI e.d. inpassen. Op deze manier kunnen deze bedrijven ook putten uit een grotere bron van goed geschoolde werknemers. Tegelijk is de lange termijn visie dat de certificering naar Europees niveau getrokken kan worden en aan kan sluiten op andere Europese initiatieven.

1. Lesmateriaal ontwikkelen voor studenten en ICT docenten

Om het lesgeven te ondersteunen zal lesmateriaal ontwikkeld worden dat aansluit op de bestaande competentieprofielen en het certificeringsraamwerk. Lesmateriaal voor studenten zal aangevuld worden met docentenhandleidingen. Voor het ontwikkelen van lesmateriaal is een visie vereist die gericht is op samenwerking, voortbouwt op bestaande materialen en kennis, die personalisering toestaat door instellingen en docenten, die eenieder de vrijheid geeft bij te dragen en het materiaal verder te ontwikkelen en te benutten. Voorbeelden hiervoor zijn te vinden in het SELF Platform en Wikiwijs. Bestaande lesmaterialen waarop voortgebouwd kan worden zijn o.a. het cursusboek Introduction to Free Software, het HollandOpen Onderwijsboek en een lijst handleidingen en onderwijsmaterialen zoals die door het SELF Project in kaart is gebracht. Alle leermiddelen zijn zogenoemde ‘Open Educational Resources’, hetgeen inhoudt dat deze vrij gebruikt kunnen worden en vrij toegankelijk zijn.

1. Deskundigheidsbevordering voor de ICT docenten, coordinatoren en ICT ondersteunend personeel

Vrije technologie leent zich bij uitstek voor het delen van kennis, ervaring en samenwerking met experts en medestudenten binnen en buiten de opleiding. Docenten zelf krijgen de mogelijkheid hun kennis op te waarderen door deelname aan speciale teach-the-teacher programma’s. Ze krijgen middels een cursus de gelegenheid e-learning concepten en bijbehorende middelen te gebruiken om hun studenten te stimuleren in het delen van kennis en samenwerking. Daartoe zullen binnen de Free Technology Academy met de partners verschillende cursusmodules, toegespitst op onderwijs binnen MBO en HBO, gedraaid worden. Dat betreft distance-learning in een virtuele campus. Daarnaast zullen enkele onderdelen waar fysieke aanwezigheid vereist is ter introductie en kennismaking met de groep opgezet worden, en dagen waarop deelnemers terug keren.

Systeembeheerders en ondersteunend personeel op de onderwijsinstellingen kunnen zich inschrijven voor specifieke cursussen voor de migratie naar vrije software en open standaarden. Zulke cursussen worden aangevuld met de reeds bestaande FTA modules voor o.a. de kennismaking met vrije technologie.

1. Gebruikerscommunity om ervaring tussen ICT docenten en beheerders van verschillende instellingen uit te wisselen

Om een stap verder te komen wordt gewerkt aan het opzetten van een gemeenschap van ICT staff, coordinatoren en docenten. Binnen deze gemeenschap ontstaat een diversiteit aan gedeelde belangen. In de ene deelgemeenschap gaat het om ervaringsuitwisseling over migratie naar vrije software. Een dergelijke gemeenschap opereert landelijk. In een andere gemeenschap gaat het om de aansluiting van kennis binnen de beroepskolom. Een dergelijke gemeenschap kan vooral regionaal actief zijn. Op de lange termijn zal ook worden ingehaakt bij internationale organisaties.

Een basis is gelegd om vrije software, ook wel open source, in het beroepsonderwijs een vaste plaats te geven. Het doel is om docenten die voorop willen lopen te ondersteunen, en studenten voor te bereiden voor de groeiende vraag vanuit de (arbeids-)markt. De aanwezigen van de bijeenkomst op 24 april 2009 onderschrijven het belang hiervan en hun interesse om daaraan bij te dragen. Verder uitwerking van de plannen volgt.